ارزیابی تحلیلی برهان ملازمات عامه، جایگاه و پیامدهای آن در فلسفه و منطق

نوع مقاله : مقاله علمی‌تخصصی

نویسندگان

1 دانش پژوه سطح 2 و 3 رشته فلسفه و کلام اسلامی، مدرسۀ علمیه عالی نواب

2 دانش پژوه سطح 4 کلام جدید مدرسه علمیه نواب

چکیده

علم قوانین تعقل، یعنی منطق، راه استدلال را به برهان و برهان را به لمّی و انّی محدود می­ کند. فلاسفه به دلیل عمومیت موضوع فلسفه، تحقق برهان لمّی را در فلسفه محال دانسته و برهان انّی را طریقه­ای غیر یقینی می ­دانند؛ به این جهت، راهی برای استدلال در فلسفه نیست. اما فلاسفه با وجود قائل‌شدن به این امر، براهینی بیان کرده‌اند که برای هر یک، وجه حملی پیدا کردند تا از مطلب، استثنا شده و حجیت خود را دارا باشد. این رویه، ادامه داشت تا زمانی که علامه طباطبایی، برهان جدیدی به نام برهان ملازمات عامه را مطرح کرده و باب جدیدی در استدلال گشود. در این نوشتار، ابتدا تعریفی کامل از این برهان ارائه می ­دهیم، سپس اشکالات وارده بر این برهان را پردازش می ­کنیم و در نتیجه با پذیرفتن این روش استدلال و بیان نحوۀ بازگشت براهین فلسفی به این برهان، فصل جدیدی در منطق و فلسفه به وجود می­ آید.

کلیدواژه‌ها